Internationale handelssancties in Nederland – trends in opsporing en risico's
Het stelsel van internationale handelssancties is complex en het is makkelijk het overzicht te verliezen. De regering van Estland heeft recent, in het kader van hun EU voorzitterschap in 2017, een interactieve kaart gemaakt die inzichtelijk maakt welke sancties tussen welke combinaties van landen van kracht zijn. Zie hier.
Sancties kunnen worden opgelegd door individuele staten of internationale organisaties zoals de EU en de VN en kunnen zijn gericht tegen staten, individuen of niet-statelijke actoren zoals terroristische organisaties.
Handelssancties zijn effectief en nemen aan belang toe in de internationale politieke arena. De gevolgen van opgelegde sancties kunnen zeer significant zijn, niet alleen voor het gesanctioneerde regime/entiteit, maar ook voor bedrijven en individuen die handel (willen) drijven met die regimes/individuen.
Begin mei 2018 heeft het Nederlandse Openbaar Ministerie naar buiten gebracht dat het een onderzoek is gestart naar zeven Nederlandse bedrijven die zouden hebben meegeholpen aan de bouw van de brug tussen Rusland en de Krim. Deze bedrijven zouden ten behoeve van de bouw van de brug machines of onderdelen daarvan hebben geleverd, geïnstalleerd of onderhouden. Dat is verboden op grond van het pakket aan sancties dat de Europese Unie heeft ingesteld tegen Rusland – de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 ziet de Europese Unie als een schending van het internationale recht.
Dit is een vaak gezien type sanctie: beperkingen aan de handel met een bepaald land. In sommige gevallen wordt ten aanzien van zekere goederen een vergunningseis gesteld terwijl voor andere categorieën goederen een algeheel verbod geldt. Het meest kenmerkende voorbeeld van de laatste categorie is de handel in goederen met een militaire toepassing of goederen die zowel militaire als burgerlijke toepassingen kennen (strategische goederen, goederen voor tweeërlei gebruik of dual use goods).
De Nederlandse Douane is bevoegd om verboden of niet van de nodige vergunning voorziene goederen te stoppen aan de grens in Nederland. Dit geldt ook voor goederen die slechts doorgevoerd worden door Nederland. De handhaving is één van de actiefste in Europa en Nederland wordt gezien als gidsland voor andere landen op het gebied van naleving van handelssancties. Gespecialiseerde teams op belangrijke grenzen zoals de haven van Rotterdam en Schiphol voeren dagelijks gerichte en steekproefacties uit. Met regelmaat zien wij dat transporten worden vertraagd door dit soort onderzoeken, soms langdurig. Vaak komt dit door afwezigheid van de juiste documentatie, bijvoorbeeld een eenvoudig te regelen exportvergunning.
Daar waar het daadwerkelijk niet toegestaan uitvoer of doorvoer betreft, kan het openbaar ministerie een strafrechtelijk onderzoek starten en tot strafvervolging voor de Nederlandse rechter overgaan. Wij zien een sterke stijging hierin in recente tijden: het OM is ook hier erg actief in geworden en leidend voor de rest van Europa. De rechtspraak laat zien dat er ook daadwerkelijk veroordelingen uit voortkomen waardoor het er naar uitziet dat het openbaar ministerie zijn inspanningen eerder zal intensiveren dan afzwakken.
Bedrijven die met mogelijk getroffen landen handelen of gesanctioneerde goederen verwerken doen er goed aan zich vertrouwd te maken met internationale handelssancties. JahaeRaymakers adviseert en procedeert als één van de weinige advocatenkantoren in Nederland over dit gespecialiseerde rechtsgebied. Voor vragen kunt u contact opnemen met Tomasz Kodrzycki.