De Ruslandsancties: een update

Omzeiling en het nieuwe sanctiepakket

Nu er weinig Europese bedrijven zijn die nog rechtstreeks gesanctioneerde goederen naar Rusland (proberen te) exporteren focust het Openbaar Ministerie zich op het onderzoeken en vervolgen van bedrijven die zich (mogelijk) schuldig maken aan het omzeilen van de sancties. De omzeilingsbepalingen in de sanctieverordeningen zijn dusdanig breed dat deze gezien kunnen worden als ‘catch-all-’ of ‘vangnet-’ bepalingen: het bewust en opzettelijk deelnemen aan activiteiten die als doel of tot gevolg hebben dat de sanctiebepalingen worden omzeild.

Omzeiling kan allerlei vormen aannemen en de constructies die ten behoeve van omzeiling worden bedacht worden steeds ingewikkelder. Voor ondernemingen die via hun bedrijfsvoering (mogelijk) met sancties in aanraking komen is het daarom zaak om bij elke transactie de risico’s op het omzeilen van sancties in kaart te brengen.

In dat kader is het goed om het nieuwste, dertiende sanctiepakket tegen Rusland dat op 23 februari 2024 door de EU is aangenomen, te bestuderen. Zoals gebruikelijk heeft de EU een aantal nieuwe entiteiten en natuurlijke personen aan de lijsten toegevoegd. Bij de vorige sanctiepakketten betrof dat bijna uitsluitend (rechts)personen uit Rusland. Bij het meest recente sanctiepakket heeft de EU meer aandacht besteed aan de toegenomen omzeiling, en zijn er exportbeperkingen opgelegd aan bedrijven die zich buiten Rusland bevinden en die (vermoedelijk) betrokken zijn bij het omzeilen van sancties. Dit zijn bedrijven in onder andere Turkije, China, India en Servië. Bij het handelen met deze landen wordt wellicht niet direct gedacht aan de sanctieregels, maar gezien het nieuwe pakket verdient het dus aanbeveling om hier alert op te zijn.

Importgenius

Een andere opvallende ontwikkeling is dat de opsporingsdiensten in toenemende mate informatie in strafrechtelijke onderzoeken gebruiken die afkomstig is van het Amerikaanse bedrijf Importgenius. Dit bedrijf verzamelt wereldwijde zendingsgegevens van import- en exporten van verschillende landen, waaronder Rusland. Naar eigen zeggen verzamelt Importgenius deze informatie op legale wijze via onder andere informatieverzoeken en bedrijfsgegevens.

Met deze database is het relatief eenvoudig om bijvoorbeeld een bedrijfsnaam in te vullen en vervolgens gegevens te zien over o.a. het aantal zendingen en de meest gebruikte (lucht)havens van dat bedrijf.

Er is weinig bekend over de betrouwbaarheid van deze data. Het is moeilijk te toetsen of de informatie die te vinden is op de website van Importgenius inderdaad is aangeleverd door de Russische overheid/het Russische bedrijfsleven en als dat het geval is, hoe betrouwbaar deze informatie is. Ook de manier waarop deze data mag worden gebruikt in bijvoorbeeld rechtszaken is nog onbekend, nu deze situatie zich, voor zover ons bekend, nog niet heeft voorgedaan.

Ondanks de onduidelijkheden rondom Importgenius is het wel een ontwikkeling die interessant is om te volgen, en is de database, nu de opsporingsdiensten er ook informatie aan onttrekken, mogelijk relevant voor ondernemingen om te bekijken.

Tot slot

De elkaar snel opvolgende (juridische) ontwikkelingen rondom de Ruslandsancties zijn nog niet afgeremd en zullen dat naar alle waarschijnlijkheid ook niet snel worden. Voor ondernemers is het zaak om scherp te blijven op die ontwikkelingen, en om behoorlijk onderzoek te doen naar haar klanten, transacties en betalingen. Aandacht dient daarbij nadrukkelijk ook te worden besteed aan de diverse omzeilingsrisico’s.

Voor vragen over sanctievraagstukken kunt u contact opnemen met Jurjan Geertsma, Thom Dieben en Luca van der Hoeven.