Levenslang krijgen zonder dat er een rechter aan te pas komt
Een avond film kijken; Han Jahae vindt het geen straf. Hij werd uitgenodigd om zijn favoriete ‘rechtbank’-film te selecteren en in te leiden voor de viermaandelijkse filmavond “See You in Court” van Eye Filmmuseum.
De filmclub brengt klassiekers, documentaires en recente films rond het thema recht, exclusief voor mensen uit het vak. Een jurist en/of Eye-programmeur kiest een favoriete film, leidt deze in en vervolgens wordt er samen gekeken. Borrel toe. Han koos Jagten, een gelauwerde film over de Deense kleuterleider die vanwege een beschuldiging van een jong meisje compleet gemangeld wordt door de samenleving. Zijn vrienden en dorpsgenoten voorop. Dus nee, een gezellige film was het niet. Dat hoeft ook niet van Han: “Dan moet je maar naar Barbie gaan. Deze film past in de huidige cancelcultuur. En maakt pijnlijk duidelijk hoe allesvernietigend het effect van beschuldigingen kan zijn. Ook van ongefundeerde.”
De straf voor hoge bomen
Zedenzaken komen in de praktijk van JahaeRaymakers niet voor; “Hooguit in piketdiensten, die stagiaires bij ons draaien. Maar hoe een aantijging en/of een aanklacht reputatie en leven van mensen blijvend kunnen beschadigen, zien we wel. Wij behartigen nu de belangen van een man die medio 2014 van fraude werd beschuldigd en gearresteerd. De zaak sleepte zich voort. Hij werd in 2018 vrijgesproken. Er was niets aan de hand. Maar het OM ging in hoger beroep. We zijn 9,5 jaar verder. Moet je je voorstellen welke impact dit soort zaken hebben. Ook in de persoonlijke sfeer. Kinderen die niet meer mogen meehockeyen, hypotheken die worden opgezegd, vrienden die ineens vreemden of erger nog vijanden blijken, huwelijken die stranden. Kortom: een compleet ontwricht leven. De straf van de samenleving komt voor ‘witteboordenverdachten’ vaak harder aan dan die van de rechter. Binnen onze praktijk speelt reputatiemanagement dan ook een steeds belangrijker rol.”
Tom Egbers, Ali B, van Nieuwkerk
Jagten is een beklemmende film, aldus Han: “Het bijzondere is dat er geen rechter, advocaat of officier in beeld komt. Lucas, de hoofdpersoon, gespeeld door Mad Mikkelsen, wordt door iedereen schuldig bevonden. Het recht speelt letterlijk geen enkele rol. Heel actueel: Tom Egbers, Ali B, Matthijs van Nieuwkerk; ik ken hen en hun kwesties alleen uit het nieuws. Maar iedereen heeft een mening over hen. En de media verdienen er aan; elke klik, elke krant verkoopt er beter op. Elk algoritme slaat er op aan. Dat hele proces speelt zich buiten de rechtszaal af. ”
Door de ogen van een witteboordencrimineel
Han wijst op een bijzonder project van de VU: “Wim Huisman onderzoekt daar samen met Dennis Lesmeister ‘De gevolgen en beleving van strafrechtspleging door vervolgden voor witteboordencriminaliteit’.
Er wordt onderzocht in hoeverre witteboordencriminelen zwaarder gestraft worden en minder toegerust zijn op de straf dan ‘gewone criminelen’. Het is zo belangrijk dat we in rechtbank en samenleving oog hebben voor deze aspecten. En ja, daar dragen deze filmavonden in zekere zin ook aan bij. Op een leuke manier,” lacht Han.